โครงการถ่ายทอดเทคโนโลยีเครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับการปลูกข้าวแบบน้ำตมสู่กลุ่มเกษตรกรทำนาในเขตพื้นที่ภาคเหนือตอนล่างด้วยรูปแบบการจัดการความรู้แบบมีส่วนร่วม มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ถ่ายทอดเทคโนโลยีเครื่องหยอดเม็ดพันธุ์ข้าวสำหรับการปลูกข้าวแบบนาน้ำตมสู่กลุ่มเกษตรกรทำนาด้วยรูปแบบการจัดการความรู้แบบมีส่วนร่วม 2) สร้างคุณค่าให้กับนวัตกรรมเครื่องจักรกลการทำนาซึ่งเป็นเทคโนโลยีที่คิดค้นโดยคนไทยเพื่อก่อให้เกิดการพึ่งพาตนเองของชาวนาทางด้านเทคโนโลยี 3) พัฒนากระบวนการทำนาโดยเน้นการใช้เทคโนโลยีเครื่องจักรกลการทำนาที่คิดค้นโดยคนไทยด้วยการใช้รูปแบบการถ่ายทอดเทคโนโลยีผ่านกระบวนการจัดการความรู้แบบมีส่วนร่วม โดยได้ทำการขยายผลสู่การปฏิบัติด้วยรูปแบบการถ่ายทอดเทคโนโลยีแบบมีส่วนร่วมกับกลุ่มเกษตรกรในเขตพื้นที่ 4 จังหวัดภาคเหนือตอนล่าง ประกอบด้วย จังหวัดอุตรดิตถ์ พิษณุโลก พิจิตร และนครสวรรค์ โดยมีกลุ่มเป้าหมายในการรับการถ่ายทอดเทคโนโลยีจำนวน 130 คน โดยใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) ร่วมกับการวิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research)
ผลจากจัดทำแปลงนาสาธิตในพื้นที่แปลงนาสาธิตของกลุ่มเกษตรกรชาวนาในเขตพื้นที่ 4 จังหวัดภาคเหนือตอนล่าง จำนวน 130 ไร่ พบว่าการปลูกข้าวด้วยเครื่องหยอดเม็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมมีต้นทุนการทำนาที่แตกต่างกัน โดยต้นทุนการทำนาโดยใช้เทคโนโลยีเครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมแบบที่ 1 (วิธีการใช้น้ำหมักชีวภาพแทนยาฆ่าแมลง และเตรียมดินโดยการไถปั่นเพียงครั้งเดียว) มีต้นทุนการทำนาต่อไร่ 2,550 บาท ส่วนแบบที่ 2 (วิธีการใช้ยาฆ่าแมลงในนาข้าว และเตรียมดินโดยการไถปั่นสองครั้ง) มีต้นทุนการทำนาต่อไร่ 2,800 บาท และพบว่าเกษตรกรได้รับผลผลิตข้าวเปลือกจากพื้นที่แปลงนาสาธิตเฉลี่ยแล้วคิดเป็น 800-950 กิโลกรัม/ไร่ ที่ความชื้นของเมล็ดข้าวที่ประมาณ 29-30 เปอร์เซนต์ อีกทั้งการการปลูกข้าวโดยใช้เทคโนโลยีเครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมยังทำให้เกษตรกรทำนาลดต้นทุนการผลิตได้ถึงไร่ละ 1,200 ถึง 1,400 บาท เมื่อเปรียบเทียบกับการปลูกข้าวแบบนาดำ และเมื่อเปรียบเทียบกับการปลูกข้าวแบบนาหว่านสามารถลดต้นทุนการทำนาได้ถึงไร่ละ 800 ถึง 1,000 บาท
ผลการประเมินระดับการยอมรับเทคโนโลยีเครื่องหยอดเม็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตม พบว่ากลุ่มเกษตรกรทำนามีการยอมรับเทคโนโลยีเครื่องหยอดเม็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมในด้านด้านโครงสร้าง ส่วนประกอบ/การใช้งานในส่วนของการที่เครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมสามารถบำรุงรักษาและซ่อมแซมได้ง่ายมีระดับการยอมรับที่ค่าเฉลี่ยในระดับมากที่สุดคือ 4.88 รองลงมาคือในส่วนของการที่เครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมสามารถหยอดเมล็ดข้าวพันธุ์ข้าวได้ทุกสายพันธุ์ที่มีลักษณะต่างกันมีระดับการยอมรับที่ค่าเฉลี่ยในระดับมากที่สุดคือ 4.87 โดยการยอมรับในด้านโครงสร้าง ส่วนประกอบ/การใช้งาน ที่มีค่าเฉลี่ยต่ำสุดคือในส่วนของความเหมาะสมกับการนำไปใช้กับสภาพนาทุกๆลักษณะ มีค่าเฉลี่ยอยู่ในระดับปานกลางคือ 3.24 ส่วนการยอมรับในด้านประโยชน์ที่ได้รับจากเครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมกลุ่มเกษตรกรทำนาให้การยอมรับในส่วนของการที่เครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตม ช่วยให้ลดการใช้เมล็ดพันธุ์ข้าวลงได้ในปริมาณที่น่าพึงพอใจมีค่าเฉลี่ยในระดับมากที่สุดคือ 5.00 รองลงมาคือในส่วนของการที่เครื่องหยอดเมล็ดพันธุ์ข้าวสำหรับนาน้ำตมสามารถลดต้นทุนในการผลิตของเกษตรกรได้เป็นอย่างดีมีค่าเฉลี่ยในระดับมากที่สุดเช่นเดียวกัน คือ 4.98 ตามลำดับ
);