การจัดการความรู้: พิพิธภัณฑ์การเรียนรู้ชุมชนคลองบางเขน กรุงเทพมหานคร

    การดำเนินงานโครงการพิพิธภัณฑ์การเรียนรู้คลองบางเขน มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ เพื่อจัดเก็บ รวบรวมและจัดแสดงทรัพยากรเชิงวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวในพื้นที่คลองบางเขน ถ่ายทอดความรู้ทรัพยากรเชิงวัฒนธรรมเพื่อการท่องเที่ยวให้กับชุมชน และเพื่อจัดทำคู่มือถ่ายทอดองค์ความรู้เกี่ยวกับทรัพยากรเชิงวัฒนธรรม

    ในการดำเนินการให้บรรลุวัตถุประสงค์ที่วางไว้คณะทำงานใช้กระบวนการมีส่วนร่วมของคนในชมุ ชน เพื่อเป็นกลไกการขับเคลื่อนงานในพื้นที่ ผ่านการสร้างภาคีเครือข่ายกับหน่วยงานภาครัฐ เช่น สำนักระบายน้ำ กรุงเทพมหานคร สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดนนทบุรี สำนักงานเขตบางซื่อ วัด โรงเรียน ภาคประชาชน ชมรมอนุรักษ์คลองบางเขน และชุมชน โดยมีเป่าหมายร่วมกันคือใช้การท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมเป็นเครื่องมือสำคัญ ในการอนุรักษ์ ฟื้นฟูสภาพแวดล้อมคลองบางเขนให้สามารถสัญจร และใช้เป็นเส้นทางน้ำเพื่อการจัดการ ประเพณีทางน้ำของชุมชนคลองบางเขนเหมือนดังในอดีต รวมทั้งการท่องเที่ยวยังมีส่วนช่วยฟื้นฟูทรัพยากรเชิง วัฒนธรรมสำหรับเยาวชนรุ่นหลังจะได้ศึกษาเรียนรู้คุณค่าและรู้จักรากเหง่าของตนเองก่อนที่จะสูญหาย การจัดการความรู้เรื่องทรัพยากรเชิงวัฒนธรรมเพื่อให้เกิดผลลัพธ์เป็นการท่องเที่ยวซึ่งถือเป็นเรื่องที่สำคัญ เพราะสามารถนำผลจากการจัดการความรู้ทรัพยากรเชิงวัฒนธรรมมาจัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ต่อได้ โดยพิพิธภัณฑ์จะเป็นกิจกรรมหนึ่งที่นำมาใช้ส่งเสริมการท่องเที่ยวคลองบางเขนร่วมกับกิจกรรมอื่น ๆ เพื่อให้ นักท่องเที่ยวได้เรียนรู้เกี่ยวกับคลองบางเขนและวิถีชีวิตคลองบางเขน

    นอกจากนี้ ผลการดำเนินการพบว่า การจัดการความรู้เป็นการจัดการความรู้ที่ฝังลึกและสั่งสมอยู่ใน ตัวคน ในเรื่องของอาหารคาว-หวาน และการจัดการความรู้ที่ชัดแจ้ง ในเรื่องที่เกี่ยวกับการใช้สมุนไพร วัด ประเพณี คลอง และเรือ ซึ่งสามารถรวบรวมองค์ความรู้ได้จำนวน 10 เรื่อง ผ่านการเล่า เรื่อง และบันทึกไว้เป็น ข้อมูล การจัดการความรู้นอกจากจะช่วยฟื้นฟูองค์ความรู้ในเรื่องอาหาร ขนม วัด ประเพณี ที่อยู่อาศัย สมุนไพร คลอง เรือ แล้วยังถูกนำมาใช้ถ่ายทอดให้นักท่องเที่ยวและเยาวชนในพื้นที่ได้ร่วมเรียนรู้ด้วย การจัดการความรู้ ยังเป็นเครื่องมือสำคัญที่ทำให้เกิดการพัฒนาทุนมนุษย์ (ทักษะการจัดการความรู้ การบริหารจัดการพิพิธภัณฑ์) ทุนสังคม (กลุ่มเพี่อระดมทุน กลุ่มการจัดสร้างพิพิธภัณฑ์ กลุ่มจัดการความรู้) เป็นการฟื้นความสัมพันธ์ในชุมชน ผ่านการทำงานร่วมกันและระหว่างกัน ทุน (เงินทุน และพิพิธภัณฑ์ 1 แห่ง) และการพัฒนาทุนทรัพยากร ธรรมชาติ (คลอง สัตว์น้ำ ไม้น้ำ และพืชสวน) ในชุมชนคลองบางเขน