โครงการจัดการความรู้ และถ่ายทอดเทคโนโลยีจากผลงานวิจัยและนวัตกรรม เรื่อง “การปลูก และการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่เพื่อความมั่นคงทางด้านอาหารของชุมชน” มีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างทางเลือกในการผลิตข้าวไร่ให้เกษตรกรเกิดการพึ่งตนเอง สร้างความเข้มแข็งของชุมชน และความมั่นคงทางอาหาร เผยแพร่งานวิจัย และบทความทางวิชาการในหัวข้อการปลูก และการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ให้แก่เกษตรกรในพื้นที่เป้าหมาย ทำการถ่ายทอดความรู้ภาคทฤษฎี 1 วัน และปฏิบัติในแปลงสาธิต 1 วัน เก็บรวบรวมข้อมูลจากการ สนทนากลุ่มย่อย และสัมภาษณ์ โดยใช้แบบสอบถาม ระหว่างเดือนกันยายน 2559 ถึง เมษายน 2560 ที่สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าเจ้าคุณทหารลาดกระบัง วิทยาเขตชุมพรเขตรอุดมศักดิ์ จังหวัดชุมพร จำนวนเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการ จำนวน 114 ราย เกิดเครือข่ายเกษตรกรที่ปลูก และผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่เพื่อความมั่นคงทางอาหารของชุมชน 11 เครือข่าย ที่สามารถใช้เป็นแหล่งเรียนรู้ และขยายผลในชุมชน ได้แก่ เกษตรกรจากเครือข่ายรักษ์ไชยา อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เกษตรกรจากเครือข่ายเครือข่ายเกษตรทางเลือก จังหวัดสงขลา เกษตรกรกลุ่มวิสาหกิจชุมชนบ้านหนองคล้าสามัคคี อำเภอทุ่งสง จังหวัดนครศรีธรรมราช เกษตรกรจากเครือข่ายเกษตรทางเลือก จังหวัดกระบี่ เกษตรกรจากเครือข่ายเกษตรทางเลือก จังหวัดพัทลุง เกษตรกรจังหวัดระนอง กลุ่มเกษตรกรจังหวัดเพชรบุรี เกษตรกรกลุ่มเกษตรทฤษฎีใหม่อำเภอสวี จังหวัดชุมพร เกษตรกรกลุ่มเกษตรทฤษฎีใหม่ อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร เกษตรกรกลุ่มวิสาหกิจชุมชนข้าวไร่ชุมโค ตำบลชุมโค อำเภอปะทิว จังหวัดชุมพร ผู้นำเกษตรกรรุ่นใหม่ ตำบลสลุย อำเภอท่าแซะ จังหวัดชุมพร
ปัญหาการปลูกข้าวไร่ของเกษตรกร ได้แก่
- ปัญหาด้านพันธุ์ และเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ยังมีไม่เพียงพอกับความต้องการปลูกของเกษตรกรเนื่องจากยังไม่มีหน่วยงานภาครัฐเข้ามาส่งเสริม และสนับสนุนอย่างจริงจัง
- เกษตรกรไม่อนุรักษ์พันธุ์ข้าวไร่ที่ไม่เป็นที่นิยมปลูกหรือบริโภคทำให้ข้าวไร่พันธุ์ดังกล่าวสูญพันธุ์
- ปัญหาเกษตรกรขาดความรู้ และทักษะในการปลูก และการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่
- ปัญหาต้นทุนค่าแรงงานในการปลูก การกำจัดวัชพืช และนก ที่ยังไม่มีเครื่องมือหรือนวัตกรรม
- นโยบายของรัฐยังไม่เห็นถึงความสำคัญของข้าวไร่ที่จะผลักดันหรือส่งเสริมในทุกรูปแบบ
แนวทางการพัฒนาการปลูก และการเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่เพื่อความมั่นคงด้านอาหารของชุมชนจากการศึกษาครั้งนี้มีดังต่อไปนี้
- ส่งเสริมและสนับสนุนให้มีการรวมกลุ่ม และสร้างเครือข่ายเกษตรกรเพื่อปลูกและผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่
- ให้หน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้องเก็บรวบรวมพันธุ์ อนุรักษ์พันธุ์ และขยายเมล็ดพันธุ์ให้เกษตรกรปลูกให้เพียงพอกับความต้องการของเกษตรกร
- ส่งเสริมและสนับสนุนงานวิจัยด้านพันธุ์ เมล็ดพันธุ์ การปลูกข้าวไร่แบบประณีต เครื่องทุ่นแรงขนาดเล็ก เช่น เครื่องปลูกข้าว เครื่องกำจัดวัชพืช เครื่องเก็บเกี่ยว ตลอดจนเรื่องการแปรรูป และการตลาด
- ส่งเสริมสนับสนุนความรู้ และทักษะในการปลูก และการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวไร่ให้เกษตรกร