การวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบชุมชนมีส่วนร่วม มุ่งเน้นศึกษาเกี่ยวกับการจัดการความรู้บนฐานทุนชุมชนเกาะยอ จังหวัดสงขลา เพื่อส่งเสริมพัฒนาคุณค่าทางปัญญาไปสู่ปัญญาปฏิบัติเป็นประโยชน์ต่อแนวทางการจัดการความรู้บนฐานทุนสังคมและวัฒนธรรมของชุมชนและการใช้ประโยชน์จากทุนวัฒนธรรมของชุมชนเกาะยอ และก่อเกิดประโยชน์ในการพัฒนาต่อยอดและการใช้ประโยชน์เชื่อมโยงสู่การพัฒนาการท่องเที่ยวที่ยั่งยืน โดยการเก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการ สัมภาษณ์ข้อมูลภาคสนามจากกลุ่มตัวอย่างซึ่งเป็น “ผู้รู้” ผู้ให้ข้อมูลความรู้แบบเจาะจง (Purposive Sampling) และแบบลูกโซ่ (Snowball) ทั้งกลุ่มที่เป็นผู้นำราชการ ผู้นำกลุ่ม สมาชิกกลุ่มอาชีพ ผู้ประกอบการผู้นำด้านอาชีพ และการสังเกตแบบมีส่วนร่วมโดยการเข้าร่วมในกิจกรรรมในอาชีพ การสนทนากลุ่มเพื่อรับฟังความคิดเห็น การตรวจสอบข้อมูล ข้อเสนอแนะ ผลการศึกษาพบว่า ชุมชนเกาะยอมีทุนชุมชนที่แสดงถึงศักยภาพในการพัฒนาด้านการท่องเที่ยว ดังนี้ 1) ทุนธรรมชาติ ที่มีสภาพทางภูมิศาสตร์เป็นเกาะที่ตั้งอยู่กลางทะเลสาบสงขลา มีแรงดึงดูดใจแก่นักท่องเที่ยวที่มีระบบนิเวศสมบูรณ์มีความสำคัญเอื้อให้เกิดผลต่อการศึกษาเรียนรู้และการอนุรักษ์ 2) ทุนมนุษย์ ชุมชนแห่งนี้มีพัฒนาการมาอย่างยาวนาน คนในชุมชนมีถ่ายทอดความรู้มาหลายชั่วอายุคน มีผู้ที่ทรงภูมิรู้ทั้งที่เป็นทางการและไม่เป็นทางการ มีความรู้ความชำนาญด้านภูมิปัญญาต่าง ๆ ได้แก่ ด้านประวัติศาสตร์ชุมชนด้านภูมิปัญญา ด้านอาชีพด้านการศึกษา 3) ทุนสังคม โดยทรัพยากรทางสังคม ที่ประชาชนในชุมชนสร้างความยอมรับซึ่งกันและกัน มีความไว้เนื้อเชื่อใจ มีการช่วยเหลือเกื้อกุลกันของคนในชุมชน ร่วมมือภายในกลุ่มระหว่างกลุ่ม เครือข่ายที่มีความสัมพันธ์ต่อกัน ตลอดจนชุมชนมีความเชื่อถือศรัทธาและวัฒนธรรมประเพณีที่สืบทอดกันมายาวนานนำไปสู่การพัฒนาเศรษฐกิจในชุมชนรวมถึงต่อยอดไปสู่การจัดการท่องเที่ยวโดยชุมชนเพื่อส่งเสริมให้เกาะยอเป็นแหล่งเรียนรู้ด้านวัฒนธรรมและ ภูมิปัญญาท้องถิ่น ซึ่งได้คัดกรองเพื่อนำมากำหนดเส้นทางท่องเที่ยวชุมชนเกาะยอ เพื่อเกิดประโยชน์สูงสุดแก่ชุมชนและรักษาอัตลักษณ์ของท้องถิ่นที่โดดเด่นคือ เส้นทางท่องเที่ยวไหว้พระอริยสงฆ์ ชมพระนอน ชมเรือน กุฏิร้อยปี เรียนรู้อู่วัฒนธรรมภาคใต้ แลวิถีวัฒนธรรมชาวเกาะยอ และเส้นทางท่องเที่ยว ไหว้พระอริยสงฆ์ ชมพระนอน ชวนลงเล แลวิถีชาวเกาะยอ เรียนรู้อู่วัฒนธรรมภาคใต้
คำสำคัญ: การจัดการความรู้ ทุนชุมชน เกาะยอ จังหวัดสงขลา การท่องเที่ยวที่ยั่งยืน