การวิจัยและพัฒนาการย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติ

    การย้อมสีจากธรรมชาติเป็นกระบวนการที่ยุ่งยากซับซ้อนและเป็นภูมิปัญญาของแต่ละชาติพันธุ์เป็นสื่อสัญลักษณ์ของคนแต่ละชุมชน บ่งบอกถึงเชื้อชาติ เผ่าพันธุ์ และความแตกต่างทางวัฒนธรรม ผ้าย้อมสีธรรมชาติของวิสาหกิจชุมชนกลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติหนองบัวแดง อำเภอหนองบัวแดง จังหวัดชัยภูมิ วัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี้ 1. เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้และนวัตกรรมการย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติจากผลิตผลธรรมชาติในชุมชนท้องถิ่นเช่น มะเกลือ คราม ครั่ง โคลน เปลือกไม้และใบไม้ตามธรรมชาติ 2. จัดทำคู่มือปฏิบัติการย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติ จากผลิตผลตามธรรมชาติในชุมชนถ้องถิ่น 3. เพื่อสร้างเครือข่ายและขยายการเรียนรู้และการปฏิบัติการย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติในองค์กรและประชาคมผ้าฝ้ายของหนองบัวแดง และองค์กรเครือข่ายในชุมชนท้องถิ่น จากการลงพื้นที่ศึกษาองค์ความรู้เกี่ยวกับการย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติ มีผู้เข้าร่วมรับการถ่ายองค์ความรู้จำนวน 36 คน จากการถ่ายทอดองค์ความรู้ผู้เข้าร่วมการอบรม ซึ่งมีความต้องการรับความรู้และฝึกทักษะการปฏิบัติ การย้อมผ้าฝ้ายสีธรรมชาติต่อ เทคนิคการถ่ายทอดความรู้พบว่า สื่อ วัสดุ อุปกรณ์ สื่อบุคคล คือผู้ถ่ายทอดเป็นศูนย์กลางในการฝึกปฏิบัติ ระยะเวลาการฝึกตามความชำนาญการทำเป็นประจำ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความสามารถปฏิภาณไหวพริบของแต่ละบุคคลได้ศึกษารวบรวมข้อมูล ด้านการย้อมสีจากธรรมชาติโดยใช้ภูมิปัญญาเป็นพื้นฐานการปรับปรุงให้เหมาะสมกับยุคสมัยและเกิดประโยชน์ในชีวิตประจำวันโดยใช้ภูมิปัญญาเป็นพื้นฐานในการรวมกลุ่มการพัฒนาอาชีพ นำความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมาช่วยต่อยอดในขั้นตอนการผลิต เพื่อเพิ่มรายได้ทางการตลาด มีการบริหารจัดการที่เป็นระบบ ได้เกิดการแลกเปลี่ยนการเรียนรู้จากการได้ผลผลิตออกมาเป็นคู่มือในการย้อมสีธรรมชาติ โดยนำภูมิปัญญาที่ผ่านการกลั่นกรองนำไปถ่ายทอดให้คนในสังคมได้รับรู้เพื่อให้เกิดความเข้าใจและตระหนักในคุณค่าและนำไปปฏิบัติได้อย่างถูกต้องเหมาะสมโดยผ่านสถาบันครอบครัว แล้วจึงนำมาเผยแพร่ภูมิปัญญาท้องถิ่นด้วยสื่อและวิธีการต่างๆ เพื่อให้เป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวาง ควรมีการสนับสนุนให้จัดตั้งเป็นศูนย์การเรียนรู้ที่ครบวงจรด้านภูมิปัญญาการย้อมสีธรรมชาติต่อไป