ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ครอบคลุมพื้นที่ ๓ จังหวัด ได้แก่ สงขลา พัทลุง และนครศรีธรรมราช มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ ๘,๗๒๙ ตารางกิโลเมตร ประกอบด้วยพื้นที่ทะเลสาบ ๑,๐๔๒ ตารางกิโลเมตร ทางด้านทิศตะวันตกของลุ่มน้ำมีเทือกเขาบรรทัดทอดตัวในแนวเหนือ-ใต้ มีความสูงประมาณ ๑,๒๐๐ เมตรจากระดับน้ำทะเล เป็นแหล่งต้นน้ำของลุ่มน้ำ ระบบนิเวศทะเลสาบสงขลาเป็นระบบทะเลสาบที่มีลักษณะเฉพาะตัวแห่งเดียวของประเทศไทยที่มีลักษณะ ๓ น้ำ คือ น้ำจืด น้ำกร่อย และน้ำเค็ม อันได้รับอิทธิพลจาก น้ำจืดจากต้นน้ำและน้ำเค็มจากน้ำทะเล เป็นบริเวณที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยทรัพยากรสัตว์น้ำและมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง
จากการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมอย่างต่อเนื่อง ทำให้ศักยภาพในการให้ผลผลิตและการเกิดทดแทนของทรัพยากรธรรมชาติที่เคยมีอยู่อย่างอุดมสมบูรณ์ในลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถูกคุกคามอย่างรุนแรง ทรัพยากรที่เหลืออยู่อย่างจำกัดตกอยู่ภายใต้แรงกดดันของการใช้ประโยชน์ที่ไม่ยั่งยืน ขณะเดียวกัน หน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้ตระหนักถึงความเสื่อมโทรมของทะเลสาบสงขลาและมีการศึกษาวิจัยจำนวนมาก ในระยะเวลา ๓๐ ปีที่ผ่านมา แต่เนื่องจากระบบนิเวศทะเลสาบสงขลาเป็นระบบนิเวศที่มีความหลากหลาย ซับซ้อน และเชื่อมโยงกัน ทั้งบนบก ตัวทะเลสาบ และทะเลอ่าวไทย การจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของพื้นที่จึงต้องศึกษาระบบในภาพรวม และการวางแผนดำเนินการควรเป็นไปในลักษณะบูรณาการ โดยเน้นให้เกิดความสมดุลของมิติการพัฒนาพื้นที่ ๓ มิติ คือ นิเวศ เศรษฐกิจ และสังคม ด้วยการมีส่วนร่วมอย่างเข้มแข็งของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง โดยเฉพาะการยอมรับและการเข้ามาเป็นผู้มีบทบาทหลักของภาคประชาชนและชุมชนในพื้นที่ลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาเพื่อให้ระบบนิเวศ ทรัพยากรธรรมชาติและสภาวะแวดล้อมในลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาคืนความอุดมสมบูรณ์ได้มากที่สุด
ภายใต้สถานการณ์การเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วของสังคมโลกยุคปัจจุบัน และเพื่อให้ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมของลุ่มน้ำสามารถเสริมสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีและเป็นฐานการประกอบอาชีพของประชาชนในลุ่มน้ำได้อย่างยั่งยืน หน่วยงานหลายหน่วยงาน ทั้งภาครัฐ องค์กรเอกชนที่ไม่แสวงหาผลกำไรและประชาชนในพื้นที่ได้เข้ามามีส่วนร่วมในการพัฒนาและอนุรักษ์ไปควบคู่กัน โดยมีสำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นหน่วยงานหลักในการจัดทำแผนงบประมาณในเชิงบูรณาการพัฒนาลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา และมีคณะกรรมการพัฒนาลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา ซึ่งประกอบด้วยหน่วยงานภาครัฐ ผู้ทรงคุณวุฒิในพื้นที่ลุ่มน้ำฯ และตัวแทนภาคประชาชน วางนโยบายและทิศทางการบริหารจัดการทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา